Πειθαρχικά Συμβούλια Σωμάτων Ασφαλείας και Ενόπλων Δυνάμεων

Η πειθαρχική δίωξη φέρνει αντιμέτωπο το Στέλεχος των Ενόπλων Δυνάμεων ή των Σωμάτων Ασφαλείας με οικονομικές κυρώσεις, την επαγγελματική και ηθική του απαξίωση. Ο διωκόμενος συχνά στερείται των ειδικών γνώσεων που απαιτούνται για τη ορθή υπεράσπισή του. Η νομική εκπροσώπηση και βοήθεια καθ’ όλη τη διάρκεια της πολύπλοκης πειθαρχικής διαδικασίας καθίσταται απαραίτητη.
Η εξέταση μιας υπόθεσης από το πειθαρχικό συμβούλιο παρουσιάζει αναλογικά μεγάλη ομοιότητα με μια υπόθεση που εκτυλίσσεται ενώπιον των ποινικών δικαστηρίων. Το πειθαρχικό δίκαιο όπως και το ποινικό, διακρίνεται σε ουσιαστικό (πειθαρχικά παραπτώματα και ποινές) και δικονομικό (διαδικασία που ακολουθείται για την επιβολή των προβλεπόμενων ποινών). Αυτή η ομοιότητα δικαιολογεί και την αναλογική εφαρμογή σωρείας διατάξεων του ποινικού και στο πειθαρχικό δίκαιο. Οι δικονομικές εγγυήσεις της πειθαρχικής δίκης συμβάλλουν στην εξασφάλιση της εύρυθμης λειτουργίας της Υπηρεσίας, καθώς και στην προστασία του διωκόμενου στελέχους των ΕΔ ή ΣΑ.

Δικαιώματα πειθαρχικώς διωκόμενου

Παράλληλα με την πρόβλεψη του πειθαρχικού ελέγχου και των αντίστοιχων ποινών δεν θα μπορούσαν να μείνουν αρρύθμιστα τα κατοχυρωμένα, βάσει των γενικών αρχών του εθνικού αλλά και κοινοτικού δικαίου, ατομικά δικαιώματα του πειθαρχικώς διωκόμενου στην υπεράσπιση κατά τον πειθαρχικό έλεγχο.

Ο πειθαρχικώς διωκόμενος δικαιούται να έχει:

• Γνώση του κατηγορητηρίου μέσω της κοινοποίησης του παραπεμπτήριου εγγράφου ή της κλήσης σε απολογία.
• Σιωπή ή ακρόαση κατά την πειθαρχική ανάκριση.
• Παράσταση με δικηγόρο.
• Πλήρη γνώση του σχηματισθέντος φακέλου.
• Παράσταση κατά την διενέργεια ανακριτικών πράξεων.
• Αίτημα εξέτασης μαρτύρων υπεράσπισης.
• Αίτημα εξαίρεσης μελών Πειθαρχικού Συμβουλίου.
• Αίτημα προθεσμίας απολογίας.
• Γνώση ημέρας εξέτασης της υπόθεσής του.
• Αίτημα αναβολής για σπουδαίο λόγο,
• Λήψη ειδικής αδείας από την Υπηρεσία του.

Η πειθαρχική διαδικασία

Εφόσον από την συλλογή στοιχείων κατά την προδικασία σχηματισθεί πεποίθηση ότι στοιχειοθετείται τέλεση πειθαρχικού παραπτώματος ο εγκαλούμενος παραπέμπεται στο αρμόδιο Πειθαρχικό Συμβούλιο. Η διαδικασία αρχίσει με τον προσδιορισμό δικασίμου η οποία κοινοποιείται εγγράφως στο Στέλεχος, ώστε να είναι το τελευταίο σε θέση να παραστεί ενώπιον του Συμβουλίου για να αναπτύξει τις απόψεις του. Ο διωκόμενος έχει δικαίωμα παράστασης είτε δια ή μετά πληρεξουσίου δικηγόρου βάσει των ειδικότερων διατάξεων αλλά και κατά την ερμηνεία άλλωστε του άρθρου 20 παρ. 2 του Συντάγματος και άρθρου 6 παρ. 3 της ΕΣΔΑ. Στο Στέλεχος χορηγείται υποχρεωτικά εκ της Υπηρεσίας ειδική άδεια για προσέλευση και παράσταση στην πειθαρχική δίκη. Δύο (2) ημέρες πριν την ημερομηνία συζήτησης ο διωκόμενος μπορεί να υποβάλλει αίτηση εξαίρεσης μελών του Πειθαρχικού Συμβουλίου σε περίπτωση που υπάρχει υποψία προκατάληψης προς το πρόσωπό του, όπως επίσης έχει δικαίωμα να αιτηθεί την αναβολή της εκδίκασης της υπόθεσης. Όσον αφορά στον σχηματισμό της δικανικής πεποίθησης του πειθαρχικού δικαστή (εκτίμηση των αποδείξεων) αλλά και στην επιμέτρηση της επιβληθείσας ποινής εφαρμόζονται αναλογικά, οι κανόνες του Ποινικού Κώδικα και του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας. Κατά κανόνα η πειθαρχική δίκη δεν αναστέλλεται καθόσον εκκρεμεί ποινική ή άλλου είδους δίκη κατά του διωκόμενου εκτός εξαιρετικών περιπτώσεων. Η πειθαρχική απόφαση διατυπώνεται εγγράφως, κοινοποιείται στο Στέλεχος ώστε να ασκήσει τα νόμιμα ένδικα μέσα, ενώ πρέπει να είναι σαφώς και ειδικώς αιτιολογημένη. Εκτελείται υποχρεωτικά από τα αρμόδια όργανα της Υπηρεσίας και καταχωρίζεται στο Ατομικό Βιβλιάριο Μητρώου του Στελέχους. Ο διωκόμενος θα πρέπει να γνωρίζει πως εάν εκδοθεί πειθαρχική απόφαση (αθωωτική ή καταδικαστική) και ακολουθήσει ποινική απόφαση αντίθετου περιεχομένου, τότε παρέχεται η δυνατότητα στον διωκόμενο επανάληψης της πειθαρχικής διαδικασίας.

Ο νόμος προβλέπει ακολουθώντας το γενικότερο δικαίωμα παροχής έννομης προστασίας δεύτερο βαθμό πειθαρχικής δικαιοδοσίας, με δυνατότητα προσβολής της πρωτοβάθμιας πειθαρχικής απόφασης με το ένδικο μέσο της ένστασης/προσφυγής. Σε όλη την διάρκεια της διαδικασίας ξεχωριστή σημασία επέχει η γενική αρχή του «τεκμηρίου της αθωότητας» του πειθαρχικώς διωκόμενου.

Τα πειθαρχικά όργανα σε Ένοπλες Δυνάμεις και Σώματα Ασφαλείας

Για τις Ένοπλες Δυνάμεις η πειθαρχική διαδικασία είναι κοινή και για τους τρεις Κλάδους των ΕΔ όπως προβλέπεται στο άρθρο 40 του ν. 3883/2010, καθώς «Πειθαρχικός έλεγχος των στελεχών των ΕΔ ασκείται σε κάθε περίπτωση παράβασης των διατάξεων των κανονισμών πειθαρχίας που ισχύουν ανά κλάδο των ΕΔ». Οι πειθαρχικές παραβάσεις παραγράφονται εντός πέντε ετών από την τέλεσή τους εκτός αν ορίζονται μεγαλύτερες προθεσμίες για την παραγραφή τους ως ποινικών αδικημάτων από τον Ποινικό και το Στρατιωτικό Ποινικό Κώδικα. Σε περιπτώσεις επιβολής συνήθων πειθαρχικών ποινών, ο εγκαλούμενος μπορεί να ασκήσει προσφυγή κατά των σχετικών ατομικών διοικητικών πράξεων των αρμοδίων οργάνων πειθαρχικού ελέγχου εντός προθεσμίας δεκαπέντε ημερών. Οι βαθμοί εξέτασης των προσφυγών αυτών δεν μπορεί να είναι περισσότεροι των τριών, συμπεριλαμβανομένου του οργάνου που επέβαλε την ποινή. Με απόφαση του αρμόδιου οργάνου για την πειθαρχική δίωξη Αξιωματικών του οικείου Κλάδου συγκροτούνται κατά μήνα Μάιο εκάστου έτους Πρωτοβάθμια Πειθαρχικά Συμβούλια (ΠΠΣ) και Δευτεροβάθμια Πειθαρχικά Συμβούλια (ΔΠΣ) με θητεία ενός έτους. Αποτελούνται από πέντε εν ενεργεία ανώτερους ή ανώτατους κατά περίπτωση Αξιωματικούς. Τα Πειθαρχικά Συμβούλια είναι αρμόδια για την επιβολή καταστατικών ποινών στο σύνολό τους, ανά κλάδο των ΕΔ στρατιωτικού προσωπικού. Η προθεσμία συνεδρίασης του ΠΣ ορίζεται από τον ασκούντα την πειθαρχική δίωξη και δεν μπορεί να είναι μικρότερη των τριάντα ημερών, ούτε μεγαλύτερη των ενενήντα ημερών.

Η πειθαρχική διαδικασία είναι ανάλογη και για τα Σώματα Ασφαλείας. Συγκεκριμένα για την Ελληνική Αστυνομία το πειθαρχικό δίκαιο ρυθμίζεται από το Προεδρικό Διάταγμα 120/2008, το οποίο αντικατέστησε το ΠΔ 22/1996, όπως είχε τροποποιηθεί με τα ΠΔ 31/2001 και 3/2004. Τα Πειθαρχικά Συμβούλια της ΕΛ.ΑΣ. είναι: α) Τα Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Πειθαρχικά Συμβούλια ανθυπαστυνόμων, αρχιφυλάκων και αστυφυ¬λάκων, που εκδικάζουν σε πρώτο και δεύτερο βαθμό, αντιστοίχως, τα πειθαρχικά παραπτώματα αστυνομικών των ανωτέρω βαθμών. β) Τα Πρωτοβάθμια και Δευτεροβάθμια Πειθαρχικά Συμβούλια αξιωματικών, που εκδικάζουν σε πρώτο και δεύτερο βαθμό, αντιστοίχως, τα πειθαρχικά παραπτώ¬ματα που αφορούν αξιωματικούς από το βαθμό του Υπαστυνόμου Β΄ μέχρι και το βαθμό του Αστυνομικού Υποδιευθυντή καθώς και τους παραπεμπόμενους σ’ αυτά αστυνομικούς κατωτέρων βαθμών. γ) Το Ανώτερο Πειθαρχικό Συμβούλιο, που εκδικάζει σε πρώτο και τελευταίο βαθμό τα πειθαρχικά παραπτώ¬ματα των Ταξιαρχών και των Αστυνομικών Διευθυντών και δ) Το Ανώτατο Πειθαρχικό Συμβούλιο, που εκδικάζει σε πρώτο και τελευταίο βαθμό τα πειθαρχικά παραπτώμα¬τα των Αντιστρατήγων και των Υποστρατήγων. Τα πειθαρχικά συμβούλια, πλην του ανωτάτου, συ¬γκροτούνται τον Απρίλιο κάθε έτους με απόφαση του Αρχηγού, με την οποία καθορίζεται η αρμοδιότητά τους και ορίζονται τα τακτικά και ισάριθμα αναπληρωματικά μέλη τους με ετήσια θητεία.

Τα στελέχη του Λιμενικού Σώματος – Ελληνικής Ακτοφυλακής υπέχουν επίσης και πειθαρχικών ευθυνών. Αυτές προσιδιάζουν στην ιδιότητα τους ως στρατιωτικών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση σύμφωνα με το άρθρο 4 παραγρ. 1 του Ν. 3922/2011 σε συνδυασμό με το άρθρο 129 του Ν. 3079/2002 σε ότι αφορά στην πειθαρχία, τα στελέχη του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. εξομοιώνονται με τα στελέχη του Π.Ν.. Η πειθαρχική δίωξη των στελεχών του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. καθώς και η παραπομπή τους ενώπιον των Ανακριτικών Συμβουλίων σύμφωνα με το άρθρο 106 του ιδίου νόμου, ασκείται από τον Υπουργό Ναυτιλίας και Αιγαίου όπως ειδικότερα προβλέπεται στην παρ. 1α του άρθρου 106 του Ν. 3079/2002. Με την αριθ. 5221.1/2/04 Απόφαση του «Μεταβίβαση του δικαιώματος υπογραφής «με εντολή Υπουργού» στα κατώτερα κλιμάκια ΥΕΝ» (Β΄ 1342/31-08-2004), έχει μεταβιβαστεί το δικαίωμα αυτό στον Αρχηγό, στον Προϊστάμενο του Α΄ Κλάδου (Διοίκησης, Οργάνωσης και Εκπαίδευσης) και στο Διευθυντή Προσωπικού του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ.Για το προσωπικό του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ. εφαρμόζονται οι διατάξεις του Π.Δ. 210/1993, «Διατάξεις του Πολεμικού Ναυτικού» όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει με το Π.Δ. 80/1998. Στο άρθρο 73 του Ν 3079/2002 ορίζονται τα σχετικά με την πειθαρχική δίωξη που ισχύουν για τα στελέχη του Λ.Σ.-ΕΛ.ΑΚΤ

Καθόλα ίδιο είναι και το πειθαρχικό δίκαιο του Πυροσβεστικού Σώματος που ρυθμίζεται από το ΠΔ 130/1991.

Το Στρατιωτικό Δικηγορικό Γραφείο μπορεί να σας παρέχει εξειδικευμένες νομικές συμβουλές για την πολυδαίδαλη διαδικασία, αλλά και συγκεκριμένα και την κατάλληλη νομική στρατηγική ενώπιον των Πειθαρχικών Συμβουλίων. Η δικαίωση σας είναι δική μας υπόθεση.